Tradycje świąteczne w Niemczech

Świeczki na choince, w żłóbku obok Dzieciątka Jezus wół i osioł, prezenty i smakołyki – to wszystko jest częścią tradycyjnych Świąt Bożego Narodzenia w Niemczech. Adwent i Boże Narodzenie jest dla wielu ludzi w Niemczech najpiękniejszym czasem w roku.

Choinka – symbol płodności i nieśmiertelności

Tradycja drzewka bożonarodzeniowego narodziła się w Alzacji, jako nawiązanie do drzewa rajskiego. Ze względu na tę symbolikę, która stawała się coraz bardziej popularna, tradycja zielonego drzewka w XVIII wieku rozpowszechniła się w Niemczech, ciesząc się ogromnym zainteresowaniem. Gdy książę Albert von Sachsen-Coburg-Gotha, w 1840 roku wziął ślub z angielską księżniczką Victorią, ta świąteczna tradycja spopularyzowana została także w Wielkiej Brytanii.

W rodzinach biednych choinki ozdabiano jabłkami i cukierkami, w bogatych – jabłkami ze złota, które z czasem zastąpione zostały czerwonymi, niebieskimi i srebrnymi bombkami. Obecnie choinki przystrajane są świecami, bombkami, wstążkami, gwiazdkami ze słomy, drewnianymi zabawkami i czekoladą. Warto przypomnieć, że zwyczaj ten do Polski przynieśli niemieccy protestanci na przełomie XVIII i XIX wieku.

Posiłek wigilijny

Wieczerza Wigilijna w Niemczech nie jest tak uroczysta jak w Polsce. Często, ze względu na dzieci, które z niecierpliwością oczekują na prezenty, aby skrócić im czas oczekiwania, kolacja ograniczona jest do zwykłego dania, jakim jest najczęściej kiełbaska z sałatką. W przeważających w Niemczech rodzinach protestanckich Wigilia jest dniem prezentów, które przynosi Dzieciątko Jezus razem ze Świętym Mikołajem. W rodzinach bez dzieci w dniu Bożego Narodzenia spożywa się uroczysty obiad składający się z kilku dań. Po posiłku zawsze są podawane ciasteczka, ciasto i grzane wino.

Pasterka

Najważniejszym momentem Świąt Bożego Narodzenia jest Pasterka. W kościołach katolickich według tradycji sprawowana jest o godzinie 24:00 w narodziny Jezusa. Jednak większość Niemców uczestniczy we Mszy św. w dniu Bożego Narodzenia. Wielu z nich wyjeżdża w tych dniach na urlopy narciarskie. Przebywają tam aż do Sylwestra.

Jarmarki Bożenarodzeniowe – Weihnachtsmarkt

Tradycja Jarmarków Bożonarodzeniowych ma swoje korzenie w XIV wieku. Bogato ozdobione stoiska można odwiedzać wraz z rozpoczęciem Adwentu. W każdym kąciku znajdują się ozdoby choinkowe, świeczki, wino grzane i inne świąteczne specjalności. W XVII wieku snycerze i tokarze poświęcili swoje umiejętności dla rzemiosła artystycznego, z czego rozwinęło się wyjątkowe rzeźbienie drewna opracowane w Saksonii, Turyngii oraz w Erzgebirge-Rudawy. Najsłynniejszymi rzeźbami są na przykład bogato zdobione żyrandole sufitowe, lampy i świece, aniołki i piramidy składające się z wielopoziomowych wież, na których poustawiane są świeczki. Znany na całym świecie jest też tzw.: „palący Dziadek do orzechów”. Bardzo popularny jest także ,,Ogórek świąteczny’’, który zawsze ukryty jest gdzieś na choince. Każdy, kto jako pierwszy znajdzie tego ogórka, otrzymuje dodatkowy podarunek. Istnieje także przesąd, że każda młoda dziewczyna, która znajdzie ogórka, w najbliższym czasie pozna swojego przyszłego męża.

Społeczeństwo niemieckie dziś

Coraz więcej osób w Niemczech nie praktykuje starych tradycji. Znaczna część ludzi ochrzczonych odwróciła się od Kościoła i od wiary chrześcijańskiej. Wiara w Jezusa oraz historia Jego narodzenia uważana jest za bajkę lub legendę dla dzieci. W kraju tym coraz większą popularność zyskuje konsumpcjonizm. Ponadto dominować zaczynają kultury obce, takie jak islam czy buddyzm, które w coraz większym stopniu przenikają życie społeczne. Widać to szczególnie na stoiskach jarmarku Bożonarodzeniowego. Dzisiaj można na nich znaleźć więcej gadżetów charakterystycznych dla kultur i tradycji obcych, niechrześcijańskich. Można tam zauważyć np. stoiska z orientalistycznymi kadzidełkami i figurkami Buddy różnych wielkości. Przez ten napływ wschodnich kultur, to co chrześcijańskie przestaje być modne i w znacznej mierze spychane na dalszy plan życia lub w ogóle z niego eliminowane.

Sylwester w Niemczech

Ten wieczór jest często spędzany w domu z przyjaciółmi albo na imprezie, w restauracji lub w teatrze. Bardzo popularne jest wspólne jedzenie fondue lub raclette. Czas pozostały do północy często wypełniają gry planszowe. Nowy Rok wita się z lampką wina lub szampana. Przy tym wykrzykuje się  słowa: „Szczęśliwego Nowego Roku”, czy „szerokiej drogi”. Co jakiś czas rozdaje się talizmany w postaci kominiarza, lub małych świń z marcepanu. Oczywiście nie może o północy brakować dużych fajerwerków. Służą one do odpędzania złych duchów. Te tradycje pochodzą ze starożytnych germańskich obrzędów. Po fajerwerkach bardzo popularne jest czytanie w kartach, które pokazują część przyszłości. Inną ulubioną aktywnością jest lanie ołowiu. Przy laniu ołowiu wytapia się małe kawałki materiału w zimniej wodzie. Przy tym procesie powstają przedmioty które mają wskazywać na to co się wydarzy w przyszłości a w szczególności w Nowym Roku. Dalszą część nocy każdy świętuje według własnych upodobań, najczęściej przy sporych ilościach alkoholu.

Laurine Depta, studentka WSKSiM w Toruniu/RIRM