Filozof wierny rzeczywistości

Filozofia była pasją życia o. prof. Mieczysława Alberta Krąpca. Ten twórczy myśliciel z niegasnącym zapałem dociekał prawdy i niestrudzenie przekazywał ją innym. Autentyczna miłość do prawdy, przekonanie o jej podstawowej wartości dla życia ludzkiego i ludzkiej kultury przyciągały słuchaczy, uczniów, współpracowników i wywierały na nich niezatarte piętno. Kto raz spotkał się z o. prof. Krąpcem, zapamiętał to spotkanie na całe życie.

Ojciec profesor M.A. Krąpiec to jeden z najwybitniejszych filozofów polskich, teolog i humanista, główny twórca Lubelskiej Szkoły Filozoficznej, która w latach PRL stanowiła ośrodek wolnej myśli filozoficznej w czasie marksistowskiego zniewalania umysłów, a dziś jest jednym z nielicznych na świecie ośrodków filozofii realistycznej.
Ojciec profesor Krąpiec to autor spójnego systemu filozoficznego wyjaśniającego całą rzeczywistość dostępną ludzkiemu poznaniu. Jego filozofia jest największym dokonaniem w zakresie realistycznej i mądrościowej filozofii klasycznej w Polsce i na świecie w XX wieku.
Był wybitnym pedagogiem, który uformował wiele pokoleń filozofów tworzących dziś środowisko naukowe, rozwijające realistyczny sposób filozofowania.
Był inicjatorem wydania pierwszej w Polsce Powszechnej Encyklopedii Filozofii i przewodniczył powołanemu w tym celu Komitetowi Naukowemu (Encyklopedia ukazuje się od 2000 roku; wydano już osiem z dziewięciu tomów).
W trudnych czasach ustroju komunistycznego przez 13 lat (1970-1983) pełnił funkcję rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Umocnił KUL przez związanie go z uniwersytetami zagranicznymi. Zreformował i poszerzył jego strukturę naukową, udoskonalił administrację, rozbudował bazę materialną, rozwinął zakres nauczania, uczynił uczelnię ośrodkiem wolnej myśli humanistycznej dla dobra polskiej kultury i humanistyki.

Życiorys naukowy 
Ojciec profesor M.A. Krąpiec ukończył gimnazjum klasyczne im. Wincentego Pola w 1939 r. w Tarnopolu. W tym samym roku wstąpił do zakonu OO. Dominikanów w Krakowie. Studia odbywał w czasie okupacji niemieckiej w dominikańskim Instytucie Filozoficzno-Teologicznym w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1945 roku. W latach 1946-1954 pracował jako wykładowca w Instytucie Filozoficzno-Teologicznym w Krakowie. Pod kierunkiem o. Jacka Woronieckiego napisał doktorat z filozofii pt. „De naturali amore Dei super omnia in creaturis” (O miłości przyrodzonej nade wszystko względem Boga), który został uznany przez Uniwersytet św. Tomasza – „Angelicum”, w Rzymie w 1946 roku. Pod kierunkiem ks. A. Słomkowskiego napisał doktorat z teologii, który obronił na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w 1948 r. na podstawie pracy „De amore hypostatico in Sanctissima Trinitate secundum St. Thomam Aquinatem” (O miłości osobowej w Trójcy Świętej według św. Tomasza). Habilitację na temat „Egzystencjalne podstawy transcendentalnej analogii bytu” rozpoczął na sekcji filozoficznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego w 1951 r., a po jego likwidacji przez władze komunistyczne przedstawił na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej KUL w 1956 roku. Tytuł docenta uzyskał w 1956 r., profesora nadzwyczajnego w 1962 r., profesora zwyczajnego w 1968 roku. Od 1951 r. był związany z KUL. Dwukrotnie sprawował funkcję dziekana Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej tej uczelni (1958-1961, 1969-1970). W latach 1970-1983 był pięciokrotnie wybierany na rektora. Przyczynił się do rozwoju i odnowienia naukowego KUL, jedynej wówczas uczelni niepaństwowej w bloku krajów komunistycznych, oraz promocji KUL w Polsce i na arenie międzynarodowej.

W nurcie filozofii metafizycznej 
Ojciec profesor M.A. Krąpiec podjął badania w zakresie podstawowych dziedzin filozofii, których efektem były monografie z zakresu metafizyki ogólnej, metodologii metafizyki, antropologii filozoficznej, filozofii prawa, filozofii polityki, filozofii kultury (nauki, etyki, religii, sztuki), filozofii języka, metafizyki poznania, filozofii narodu, a także kultury chrześcijańskiej.
Aspekt istnienia bytu dominujący w badaniach o. prof. Krąpca sprawia, że jego filozofia stanowi spójny system wyjaśniający całą rzeczywistość. Jedność poznania, człowieka i świata jest w metafizyce o. prof. Krąpca wyznaczona jednością bytu. Jego dzieło metafizyczne wniosło wiele oryginalnych rozwiązań, m.in. przez wskazanie na absolutnie pierwotny bezpośredni sąd egzystencjalny, wyodrębnienie metody metafizycznej separacji, podkreślenie znaczenia integralnego języka metafizyki, wyodrębnienie poznania transcendentalizującego, sformułowanie teorii analogii bytu i poznania, osadzenie etyki indywidualnej i społecznej na fundamencie prawa naturalnego, sformułowanie koncepcji człowieka jako suwerennej osoby i nabudowanie na niej podstawowych dziedzin kultury (nauka, etyka, sztuka, religia).
Ojciec profesor Krąpiec przez ponad pół wieku konsekwentnej i wiernej realizmowi pracy filozoficznej stworzył koherentny system ogarniający wyjaśnianiem metafizycznym całą rzeczywistość dostępną poznaniu ludzkiemu. Filozofia o. prof. Krąpca jest – zarówno ze względu na swą wszechstronność, jak i doniosłość merytoryczną – największym dokonaniem filozofii klasycznej w Polsce i świecie w XX wieku. Wizja świata przez nią odsłaniana ukazuje jedność i harmonię człowieka z otaczającą go rzeczywistością, otwierając równocześnie człowieka na związek z transcendentnym Absolutem.

Kształcenie kadry naukowej
Ojciec profesor M.A. Krąpiec przez swoją działalność filozoficzną wywarł wpływ na polską kulturę filozoficzną i wychował wiele pokoleń filozofów. Kształcił przez 50 lat kadrę naukową w dziedzinie filozofii dla różnych ośrodków w Polsce i poza nią. Wypromował 300 magistrów oraz 60 doktorów z Polski i zagranicy. Liczna grupa jego uczniów tworzy dziś główną część środowiska naukowego prowadzącego badania w dziedzinie filozofii klasycznej na wielu uczelniach.

Na forach międzynarodowych 
Jako rektor KUL o. prof. M.A. Krąpiec reprezentował uniwersytet w różnych międzynarodowych gremiach naukowych i państwowych. 14 lipca 1988 r. na Zamku Królewskim w Warszawie wystąpił na spotkaniu przedstawicieli świata nauki z Michaiłem Gorbaczowem, zabierając głos na temat suwerenności człowieka, państwa i narodu. W 1989 r. The Catholic Philosophical Association zorganizował w Baltimore (USA) kongres poświęcony jego koncepcji filozofii, co stało się źródłem recepcji Lubelskiej Szkoły Filozoficznej w niektórych ośrodkach naukowych USA. Współpracował z najważniejszymi organizacjami polonijnymi w USA, Kanadzie, Australii, Ameryce Południowej oraz w Europie Zachodniej i Wschodniej.

Nowatorstwo w dydaktyce
Jako dziekan i rektor KUL przeprowadził reformę studiów w kierunku powiększenia typu zajęć wymagających czynnego udziału studenta. Z jego inicjatywy wprowadzono ćwiczenia do każdego z głównych przedmiotów oraz konwersatoria, a także obowiązkową lekturę z tekstów klasycznych w językach oryginalnych (łacina, greka, sanskryt i inne). Jako metodę nauczania preferował dialog i osobisty kontakt z profesorem. Zaoferował jako pomoc dydaktyczną dla studentów „rozmowy” o filozofii dostępne w formie drukowanej i dźwiękowej (nagrania magnetofonowe). Rozpoczęto też z jego inicjatywy konwersatoria dla kadry naukowej. Przyczynił się do rozbudowania instytucji kół naukowych na całym uniwersytecie w celu aktywizacji studentów.

Uznanie w środowisku naukowym i studenckim
Ojciec profesor M.A. Krąpiec był osobowością niezmiernie bogatą, cieszącą się szacunkiem i uznaniem nie tylko filozofów, ale i ludzi niezwiązanych bezpośrednio z filozofią. Posiadał wszechstronny, głęboki, twórczy umysł, doskonałą pamięć i poczucie humoru. Był człowiekiem prawym, uczciwym, szlachetnym, życzliwym i serdecznym. Łatwo nawiązywał kontakt z innymi. Pełen energii i dynamizmu, niestrudzony w dociekaniu i głoszeniu prawdy o rzeczywistości (jako konsekwentny realista). Był myślicielem odważnym, dla którego prawda była wartością najwyższą, swym życiem i działaniem dał dowód jej obrony przed zniewalającymi ideologiami. Oddany nauczyciel i wychowawca, mistrz dla szukającej prawdy młodzieży i młodej kadry filozoficznej. Zatroskany o losy filozofii i kultury polskiej i europejskiej bronił jej – wskazując na prawdę jako jej podstawę.

Działalność publiczna i społeczna
Ojciec profesor Krąpiec obok działalności ściśle naukowej włączał się czynnie w powszechną edukację społeczeństwa, wygłaszając odczyty na różnych uczelniach państwowych i prywatnych, uniwersytetach i w szkołach, a także w sposób szczególny poprzez Radio Maryja, Telewizję Trwam i publikacje w prasie (w „Naszym Dzienniku”, „Myśli Polskiej” i innych).
W swoich wykładach uczył, że prawda o rzeczywistości, prawda o człowieku i ludzkiej kulturze służy konkretnemu człowiekowi w każdym czasie, również obecnie. Jest potrzebna jak chleb powszedni w poszukiwaniu m.in. sensu życia, rozstrzyganiu problemów życia osobistego i społecznego.
Ojciec profesor Krąpiec podejmował problemy z zakresu filozofii polityki, niezmiernie ważne w aktualnej sytuacji społeczno-politycznej Polski. Eksponował moralny charakter polityki (etyka życia społecznego), która jest realizacją wspólnego dobra. Wskazywał tym samym na filozoficzne podstawy katolickiej nauki społecznej. Podejmował współpracę z rodzącym się ruchem wolnej myśli, głosu i telewizji zainicjowanym przez Radio Maryja, a podejmowanym również przez „Nasz Dziennik” i Telewizję Trwam, widząc w tych środkach przekazu narzędzie autentycznej komunikacji społecznej i społecznej służby człowiekowi.

Wkład do kultury i filozofii 
Dorobek naukowy o. prof. M.A. Krąpca w zakresie filozofii jest imponujący i zdecydowanie wyróżnia go spośród filozofów. Obejmuje 30 pozycji książkowych oraz ponad 400 artykułów, studiów i rozpraw. Jest znanym i uznawanym w Polsce i poza jej granicami autorytetem w dziedzinie filozofii realistycznej i mądrościowej (książki i artykuły tłumaczone na języki: angielski, francuski, niemiecki, włoski, chiński i rosyjski).
W okresie największego zagrożenia prawdy i polskiej kultury humanistycznej przez ideologię marksistowską sam odważnie dociekał, głosił i bronił prawdy oraz stworzył prężne środowisko myśli filozoficznej (Lubelska Szkoła Filozoficzna). Bronił także skutecznie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – jedynej w krajach komunistycznych wolnej uczelni – przed wpływami ideologii totalitarnej oraz zagrożeniem jego bytu ze strony władz komunistycznych. KUL w czasach jego rektoratu gromadził zdolną i odważną młodzież z całej Polski i był jedynym środowiskiem, gdzie przygotowywała się kadra w dziedzinie wolnej myśli humanistycznej.
Ojciec profesor M.A. Krąpiec posiada niekwestionowane zasługi w rozwoju kultury filozoficznej, w obronie prawdziwego humanizmu w Polsce (inicjator wydania Powszechnej Encyklopedii Filozofii). Prezentowany przez niego i rozwijany typ filozofowania przez swój uniwersalizm, racjonalizm, realizm i metodologiczną zasadność dostarcza rozwiązań, które w najlepszy sposób służą polskiej, europejskiej, a także i światowej kulturze. Był wielkim patriotą i promotorem polskiej kultury w świecie.

Ks. prof. dr hab. Andrzej Maryniarczyk, kierownik Katedry Metafizyki KUL