Audiencja Generalna Ojca Świętego Franciszka
Drodzy bracia i siostry, dzień dobry!
Dziś zastanawiamy się nad przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie (por. Łk 10,25-37). Uczony w Prawie wypróbowuje Jezusa zadając pytanie nieco „akademickie”: „Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?” (w. 25). Jezus wiedząc, że jego rozmówca jest znawcą Pisma Świętego poprosił go, aby sam dał odpowiedź, a on ją daje wyśmienicie: „Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego” (w. 27). Zatem Jezus prowadzi go do konfrontacji z przykazaniem fundamentalnym, a następnie stwierdza: „To czyń, a będziesz żył” (w. 28). Każda nauka o miłości nie może ograniczać się jedynie do abstrakcyjnej teorii, ponieważ miłość angażuje całą istotę ludzką w konkretności życia.
Wówczas ten człowiek zadaje kolejne pytanie, które staje się dla nas bardzo cenne: „A kto jest moim bliźnim?” (w. 29) i rozumie przez to: „czy moi krewni?, moi rodacy? Osoby wyznające tę samą religię, co ja…?” Krótko mówiąc, chce jasnej reguły, która pozwalałaby mu sklasyfikować innych jako „bliźnich” albo „nie-bliźnich”.
A Jezus odpowiada za pomocą przypowieści, która przedstawia kapłana, lewitę i Samarytanina. Pierwsi dwaj są powiązani z kultem w świątyni; trzeci jest schizmatyckim Żydem, uważanym za cudzoziemca, poganina i nieczystego. Na drodze z Jerozolimy do Jerycha, kapłan i lewita natknęli się na człowieka umierającego, którego zbójcy zaatakowali, obrabowali i porzucili. Prawo Pańskie w podobnych sytuacjach przewidywało obowiązek spieszenia jemu z pomocą, ale obydwaj przeszli z dala, nie zatrzymując się. I tu przypowieść daje nam pierwsze pouczenie: nie jest czymś automatycznym, że ci, którzy uczęszczają do domu Boga i znają Jego miłosierdzie, wiedzą jak miłować bliźniego. Kapłan i lewita widzą, ale lekceważą; patrzą, ale się nie troszczą. A przecież nie ma prawdziwej czci Boga, jeśli nie przekłada się ona na służbę bliźniemu. Nigdy nie zapominajmy: w obliczu cierpienia tak wielu ludzi wyczerpanych z głodu, przemocy i niesprawiedliwości nie możemy pozostać jedynie widzami. Lekceważenie ludzkiego cierpienia jest lekceważeniem Boga!
Ale przejdźmy do sedna przypowieści: Samarytanin, to znaczy właśnie ten pogardzany, ten na którego nikt by nic nie postawił i który miał także swoje zobowiązania i rzeczy do wykonania, kiedy zobaczył rannego człowieka, nie minął go z daleka, jak pozostali dwaj, ale „ulitował się” (w. 33). To jest różnica. Pozostali dwaj „widzieli”, ale ich serca pozostały zamknięte, zimne. Natomiast serce Samarytanina było zestrojone z sercem samego Boga. „Współczucie” jest bowiem istotną cechą Bożego miłosierdzia. Słowo to wskazuje, że wnętrzności się poruszają i drżą na widok ludzkiego zła. A w gestach i działaniach dobrego Samarytanina rozpoznajemy miłosierne działanie Boga w całej historii zbawienia. Jest to to samo współczucie, z którym nasz Pan wychodzi naprzeciw każdemu z nas: On nas nie lekceważy, zna nasze cierpienia, wie jak bardzo potrzebujemy pomocy i pociechy. Przychodzi do nas blisko i nigdy nas nie opuszcza.
Samarytanin postępuje prawdziwie miłosiernie: opatrzył rany tego człowieka, zawiózł do gospody, osobiście go pielęgnował, zatroszczył się, by miał opiekę. Wszystko to nas uczy, że współczucie, miłość, nie jest nieokreślonym uczuciem, ale oznacza zadbanie o drugą osobę, aż po osobiste poniesienie kosztów. Oznacza narażania się, podejmując wszelkie niezbędne kroki, aby „zbliżyć się” do drugiego aż po utożsamienie się z nim: „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego”.
Zakończywszy przypowieść Jezus odwraca pytanie uczonego w Prawie i pyta go: „Któryż z tych trzech okazał się, według twego zdania, bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców?” (w. 36). Odpowiedź jest w końcu niedwuznaczna: „Ten, który mu okazał miłosierdzie” (w. 37). Na początku przypowieści dla kapłana i lewity bliźnim był umierający; na końcu bliźnim jest Samarytanin, który stał się bliskim. Jezus odwraca perspektywę: nie należy klasyfikować innych, aby zobaczyć, kto jest bliźnim a kto nie. Możesz stać się bliźnim kogokolwiek spotkasz w potrzebie i będziesz nim, jeśli masz w swym sercu współczucie.
Ta przypowieść jest wspaniałym darem dla nas wszystkich, a także zobowiązaniem! Każdemu z nas Jezus powtarza to, co powiedział uczonemu w Prawie: „ Idź, i ty czyń podobnie!” (w. 37). Wszyscy jesteśmy powołani, aby przebyć tę samą drogę miłosiernego Samarytanina, będącego figurą Chrystusa: Jezus pochylił się nad nami, stał się naszym sługą i w ten sposób nas zbawił, abyśmy i my także mogli się wzajemnie miłować, tak jak On nas umiłował.
Tłumaczenie: Radio Watykańskie