Zabytki z Watykanu i polskich muzeów na wystawie w Gdańsku
Dagome iudex – najstarszy związany z chrześcijańską Polską dokument, tiary trzech papieży i oryginalne pismo potwierdzające wybór na głowę Kościoła kard. Karola Wojtyły – m.in. te wyjątkowe eksponaty zostaną zaprezentowane na wystawie w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Ekspozycja ma zostać otwarta dla publiczności 24 lipca, zbiegnie się więc z odbywającymi się w Polsce Światowymi Dniami Młodzieży.
„Wystawa wpisana jest w obchody 1050. rocznicy chrztu Polski i ma na celu pokazać dziesięć i pół wieku stosunków między Polską a Stolicą Apostolską. Adresujemy tę ekspozycję głównie do młodego pokolenia, aby mogło ono zrozumieć, gdzie są nasze korzenie i uświadomić sobie, że my jesteśmy w Europie od 1050 lat, a nie od 2004 roku i że nie mamy się czego wstydzić, bo w naszej historii mieliśmy postaci, które odcisnęły piętno nie tylko na dziejach Polski, ale też na dziejach Europy, a nawet na dziejach całego Kościoła” – powiedział autor scenariusza i kurator ekspozycji ks. dr Marek A. Rostkowski OMI.
Dodał, że Światowe Dni Młodzieży będą doskonałą okazją do pokazania ekspozycji jak największej rzeszy młodych ludzi.
Na wystawę złoży się ponad 100 obiektów – skarbów z bogatych zbiorów watykańskich oraz dzieła sztuki wypożyczone z polskich archiwów i muzeów. Wiele z tych eksponatów prezentowanych będzie w Polsce po raz pierwszy, a niektóre po raz pierwszy w historii opuszczą placówki, do których należą.
Na wystawie znajdą się m.in. trzy tiary (symbole władzy papieskiej) związane z osobami Piusa IX, Leona XIII i Piusa XI, dwa ornaty przygotowane dla Pawła VI z okazji Millenium Chrztu Polski czy ornat przygotowany przez siostry klaryski dla Piusa XI.
„Prace nad tym ostatnim ornatem trwały pięć lat, siostry wyhaftowały na nim złotą nicią sceny przedstawiające w sumie ponad 100 osób – wszystkich papieży od zatwierdzenia zakonu franciszkańskiego aż do Piusa XI” – wyjaśnił ks. dr Marek A. Rostkowski OMI.
Goście wystawy obejrzą też eksponaty związane z Janem Pawłem II, w tym oryginalny (przygotowany w jednym egzemplarzu) dokument potwierdzający wybór na papieża kard. Karola Wojtyły oraz dokument beatyfikacyjny i bullę kanonizacyjną Jana Pawła II podpisaną przez papieża Franciszka.
Wśród najstarszych eksponatów znajdzie się też „Rocznik świętokrzyski” zwany „dawnym”, czyli najstarszy zachowany w oryginale polski rocznik zawierający m.in. wpisy dotyczące przybycia Dąbrówki do Mieszka I w 965 r. i przyjęcia chrztu przez Mieszka I w 966 r.
Na wystawie zaprezentowana zostanie także „Kronika polska” Wincentego Kadłubka obejmująca dzieje od czasów pradawnych po rok 1202, „Psałterz floriański” czy jeden z siedmiu zachowanych na świecie egzemplarzy pierwszego wydania Biblii ormiańskiej.
Ozdobą kolekcji będzie Dagome iudex – najstarszy zachowany odpis najdawniejszego dokumentu dotyczącego państwa polskiego. Dokument ten stanowi część kodeksu łacińskiego nr 3833 z Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej. Po raz pierwszy w historii będzie on wystawiony w Polsce.
Oryginał Dagome iudex został sporządzony u Mieszka I około roku 991.
„W dokumencie tym, spisanym po łacinie, Mieszko oddaje państwo – nazwane wówczas <państwem gnieźnieńskim>, pod opiekę Stolicy Apostolskiej. Dzięki temu dokumentowi możemy ustalić w przybliżeniu granice państwa polskiego u schyłku panowania Mieszka I” – powiedział ks. dr Marek A. Rostkowski OMI dodając, że z tytułu tego nadania Polska płaciła papiestwu świętopietrze.
„Dagome iudex do naszych czasów nie zachował się w oryginale, lecz wyłącznie w odpisach. Kardynał Deusdedit nakazał ok. 1080 r. spisanie tzw. regestu, czyli streszczenia. Z tego też okresu pochodzi egzemplarz, który pokażemy na wystawie. Konkretnie będzie to wyjątek z Liber canonum datowanego na 1081 r., uważanego za najstarszy zachowany i zarazem najbliższy oryginałowi. Oprócz niego zachowały się jeszcze dwa inne regesty, pochodzące z tego samego okresu i trzy późniejsze o całe stulecie” – powiedział ks. dr Marek A. Rostkowski OMI.
Gdańska ekspozycja nosić będzie tytuł „Lux in Oriente – Lux ex Oriente”. Pierwszy człon tytułu (Światło na Wschodzie) odnosi się do wydarzeń sprzed ponad tysiąca lat, kiedy to państwo polskie przyjęło chrześcijaństwo, z kolei drugi – do polskiej działalności ewangelizacyjnej na przestrzeni wieków, po dzień dzisiejszy.
Oprócz muzeów i innych instytucji watykańskich, w tym Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej, Zakrystii Papieskiej, Tajnego Archiwum Watykańskiego czy Papieskiej Biblioteki Misyjnej, eksponaty na wystawę użyczyły też muzea i archiwa działające przy polskich diecezjach oraz instytucje państwowe, w tym Biblioteka Narodowa, Zamek Królewski w Warszawie, Muzea Narodowe w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i Gdańsku a także muzea w Gnieźnie i Lublinie.
Pierwotnie wystawa miała być prezentowana od stycznia do grudnia br. w Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie. Nie udało się to jednak.
„W lutym br. ks. Rostkowski zwrócił się do nas z propozycją urządzenia ekspozycji w Gdańsku. Choć wystawa jest bardzo skomplikowana organizacyjnie, a czasu było naprawdę mało, zdecydowaliśmy się podjąć tego zadania” – powiedział dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Wojciech Bonisławski.
Dodał, że koszt urządzenia ekspozycji finansuje w całości ministerstwo kultury, a wstęp na ekspozycję kosztować będzie symboliczną złotówkę.
Ekspozycja zostanie zorganizowana w Zielonej Bramie – jednym z obiektów gdańskiego Muzeum Narodowego, zlokalizowanym w samym sercu historycznego centrum miasta Wystawa potrwa do 20 października.
PAP/RIRM