TK: zasady stosowania przymusu muszą być zapisane w ustawie
Regulowanie w rozporządzeniu, a nie w ustawie, szczegółowych zasad stosowania środków przymusu bezpośredniego narusza wolności osobiste obywateli i jest niezgodne z konstytucją – uznał we wtorek Trybunał Konstytucyjny.
Trybunał w pięcioosobowym składzie rozpoznał wnioski Prokuratora Generalnego dotyczące przepisów regulujących zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu.
Wszyscy uczestnicy postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wnosili o uznanie tych przepisów za niezgodne z konstytucją. Wojciech Sadrakuła z Prokuratury Generalnej przypomniał, że Trybunał wielokrotnie orzekał w sprawach dotyczących ograniczeń praw i wolności obywatelskich w zakresie przepisów regulujących użycie środków przymusu bezpośredniego. „Wszelkie okoliczności dotyczące zasad ograniczenia wolności muszą być wskazane w ustawie nie ogólnie, ale wyczerpująco” – wskazywał prokurator.
Reprezentujący Sejm poseł Stanisław Piotrowicz (PiS) powiedział, że wnioski Prokuratora Generalnego nie budzą kontrowersji. Przypomniał, że w parlamencie trwają prace nad rządowym projektem ustawy, która ma kompleksowo uregulować zasady dotyczące stosowania środków przymusu bezpośredniego przez służby. „To drażliwa materia.
Sejm podtrzymuje swoje stanowisko i wnosi o uznanie wskazanych przez PG przepisów za niezgodne z konstytucją” – powiedział Piotrowicz. Przedstawiciele rządu wyrazili podobne stanowisko. Prezes TK Andrzej Rzepliński, który był sędzią sprawozdawcą podczas wtorkowej rozprawy, ocenił, że prace nad nową ustawą trwają bardzo długo.
Dodał, że jeśli parlament nie zdąży uchwalić nowych przepisów, a obecnie obowiązujące wygasną, to postawi funkcjonariuszy różnych formacji mundurowych w bardzo trudnej sytuacji. „Jest to także lekceważenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego” – zaznaczył Rzepliński. W ustnym uzasadnieniu wyroku sędzia wskazał, że w ustawach o Służbie Więziennej i o BOR zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego uregulowane są szczątkowo.
Ich szczegółowe zapisanie w rozporządzeniach, które są aktami prawnym niższego rzędu, godzi w sferę wolności osobistej zagwarantowanej konstytucji. „To wszystko musi być zapisane w ustawie w interesie nas wszystkich, porządku i bezpieczeństwa publicznego” – powiedział Rzepliński. Trybunał zdecydował, że obecne przepisy regulujące zasady stosowania środków przymusu bezpośredniego przez strażników więziennych i funkcjonariuszy BOR stracą moc 5 czerwca 2013 roku.
Wyrok TK jest ostateczny. Rzepliński zapowiedział, że jako prezes Trybunału Konstytucyjnego wystosuje do marszałek Sejmu Ewy Kopacz pismo z prośbą o szczególny nadzór nad procesem legislacyjnym rządowego projektu ustawy o środkach przymusu bezpośredniego. Przepisy projektu, który obecnie znajduje się w sejmowej podkomisji, dotyczą ponad 20 formacji i podmiotów. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało go, bo w maju 2012 r. TK orzekł, że przepisy kilku ustaw, odnoszących się m.in. do policji, a które dotyczą zasad stosowania przymusu bezpośredniego i odsyłają do rozporządzeń, są niezgodne z konstytucją.
Regulacje te stracą moc 5 czerwca 2013 r. i wtedy ma wejść w życie nowa ustawa. Do 2012 r. Prokurator Generalny skierował do TK kilka oddzielnych wniosków o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisów, które upoważniają służby do stosowania środków środki przymusu bezpośredniego. Dotyczą one m.in. policji, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej, Służby Celnej, Służby Więziennej, służb w zakładach dla nieletnich.
PAP