Senat za wsparciem ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą

Państwo, poprzez stałe wsparcie budżetowe, będzie mogło pomagać finansowo polskim instytucjom kultury, także poza granicami kraju – zakłada nowelizacja ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, którą dzisiaj przyjął Senat.

Za nowelizacją głosowało 60 senatorów, przeciw było 6, 16 wstrzymało się od głosu.

Projekt nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wrócił do Senatu po rozpatrzeniu go przez Sejm. Został on zgłoszony przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji na podstawie wniosku o podjęcie inicjatywy ustawodawczej wystosowanego przez Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu, Bibliotekę Polską w Paryżu i Polską Akademię Umiejętności w Krakowie.

Odnosił się on do instytucji przechowujących ważną część polskiego dziedzictwa narodowego, która powstała lub znalazła się poza granicami kraju. Instytucje, których dotyczy nowelizacja, zachowały ciągłość istnienia państwa polskiego i nadal sprawują opiekę nad polską spuścizną kulturową i historyczną. Zgodnie z prawem, instytucje te mogą ubiegać się o pomoc finansową na realizację konkretnych programów za pośrednictwem polskich organizacji pozarządowych, jednak – zdaniem senatorów – taka pomoc jest niewystarczająca; instytucje te potrzebują stałego wsparcia finansowego na przetrwanie, na podstawowe wydatki administracyjne.

„Instytucje tej rangi nie powinny czekać na rozstrzygnięcie konkursu o przyznanie pieniędzy, ponieważ będą musiały przerwać swoją działalność, a to byłaby niepowetowaną stratą dla naszej kultury. Tym bardziej, że część tych zasobów jest pod opieką dawnych środowisk emigracyjnych, które nie dysponują wystarczającymi możliwościami finansowymi i organizacyjnymi, aby podołać temu zadaniu” – napisano w uzasadnieniu nowelizacji.

Celem nowelizacji jest zapewnienie stałych źródeł finansowania polskim instytucjom kultury prowadzącym działalność poza granicami kraju w zakresie ochrony i udostępniania polskiego dziedzictwa narodowego. Do obowiązującej ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej dodany zostanie zapis, który umożliwi sprawowanie mecenatu państwu polskiemu, polegającego na „wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych, a także opieki nad zabytkami i ochrony dziedzictwa narodowego również za granicą” – napisano.

Ponadto wprowadza się zapis, który umożliwi ministrom, kierownikom urzędów centralnych, jednostkom samorządu terytorialnego tworzenie instytucji kultury z podmiotem utworzonym na podstawie prawa obcego i prowadzącym działalność w zakresie ochrony lub upowszechniania polskiego dziedzictwa narodowego. Powstałe w ten sposób instytucje kultury będą stanowiły element sektora finansów publicznych i będą mogły liczyć na finansowanie z budżetu państwa. W umowach o powołaniu instytucji kultury określona będzie wielkość środków niezbędnych do prowadzenia działalności, które wniesie każda ze stron, a także określone zostaną uprawnienia podmiotu zawierającego umowę co do treści statutu, powoływania dyrektora oraz likwidacji instytucji kultury.

Ponadto nowela umożliwia ministrowi kultury i dziedzictwa narodowego podjęcie odpowiednich działań w przypadkach, w których niezbędne stanie się udzielenie doraźnej pomocy finansowej podmiotowi prowadzącemu zagranicą istotną działalność w tym obszarze.

Podczas senackich obrad nad projektem w grudniu ub.r., wiceminister kultury Jarosław Sellin odniósł się do sytuacji Biblioteki Polskiej w Paryżu – „instytucji bardzo zasłużonej, powstałej w XIX w. i działającej do dziś”.

„Od dłuższego czasu dyskutowaliśmy o tym, jaki mechanizm wypracować, żeby można było ze strony państwa polskiego, tak zasłużonym dla niego instytucjom jak choćby Biblioteka Polska w Paryżu – dopomóc. Ponieważ przez dziesiątki lat, zwłaszcza w czasie zaborów, ale też w czasie PRL-u to my, Polacy żyjący w kraju, w ojczyźnie często korzystaliśmy z dobrodziejstw i usług tego typu instytucji. Teraz (…) czas najwyższy, żeby to Polska zadbała o instytucje tak zasłużone” – powiedział wiceszef resortu kultury i dodał, że „ta ustawa stwarza taki mechanizm, że będziemy mogli wreszcie tym instytucjom pomagać dzięki stałym dotacjom podmiotowym na bieżącą działalność”.

Jarosław Sellin pytany był przez wicemarszałka Senatu Michała Seweryńskiego o to, czy obecny tekst ustawy umożliwia prawne, legalne finansowanie kosztów zatrudniania osób przez placówki kultury, działające na rzecz polskiej kultury za granicą.

„Jednoznacznie odpowiadam, że jest to możliwe” – mówił wówczas Jarosław Sellin, wyjaśniając, że w ustawie jest zapis umożliwiający finasowanie tego z budżetu państwa.

PAP/RIRM