Senacka komisja przeciwko unieważnieniu orderów i odznaczeń przyznanych w PRL

Senacka komisja jednogłośnie zadecydowała o niepodejmowaniu prac nad petycją w sprawie unieważnienia orderów i odznaczeń przyznanych w PRL, w latach 1944-89. Petycja Stowarzyszenia Walczących o Niepodległość 1956—89 w tej sprawie została przekazana do Kancelarii Prezydenta.

We wtorek Senacka Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji obradowała nad petycją w sprawie unieważnienia orderów i odznaczeń przyznanych w PRL w latach 1944-89.

Według senatora Jana Rulewskiego (PO) petycja budzi „wiele kontrowersji”, a jej brzmienie jest „niewłaściwe”.

„Pytanie brzmi, czy autorom petycji chodzi o unieważnienie jakichś odznaczeń, np. dwudziestolecia PRL, i za tym cofnięcia – że takiego nie było i nie miało ono podstaw; czy też chodzi o cofnięcie decyzji, które nadają m.in. odznaczenia. Jak rozumiem, chodzi tutaj o cofnięcie decyzji” – zwrócił uwagę senator.

Jan Rulewski podniósł też kwestię odznaczonych osób, które już nie żyją.

„Można przyjąć, że jeśli nadaje się odznaczenia pośmiertnie, to na tej zasadzie można pośmiertnie zabierać” – ocenił senator PO.

Pytał także, czy ewentualne unieważnienie orderu czy odznaczenia mogłoby oznaczać ponowne przeliczenie emerytury.

„Ten dodatek (…) wpływał na wysokość emerytury. Czy nie oznaczałoby to zmian decyzji emerytalnych?” – pytał senator Rulewski.

Senator Andrzej Mioduszewski (PiS) ocenił, że dyskutowana petycja „idzie za daleko”.

„Gdyby to dotyczyło np. odznaczeń za utrwalanie władzy ludowej, to byłbym zdecydowanie za” – mówił.

Tego samego zdania był senator Zbigniew Cichoń (PiS), który zaznaczył, że petycja „opracowana jest bardzo pobieżnie”.

„Propozycja wydaje się być nie do przyjęcia” – ocenił.

Dyrektor Biura Odznaczeń i Nominacji Kancelarii Prezydenta RP Roman Kroner zwrócił uwagę, że petycja ma charakter ogólny i dotyczy wszystkich orderów i odznaczeń nadawanych w PRL, a to są – jak zaznaczył – „różne odznaczenia”.

„Tak jak napisali autorzy petycji, również dotyczy nadawania odznaczeń osobom, które na to w pełni zasłużyły. Tam są m.in. odznaczenia dla powstańców wielkopolskich, żołnierzy września, powstańców warszawskich” – powiedział Roman Kroner.

Zwrócił uwagę, że Biuro Odznaczeń i Nominacji Kancelarii Prezydenta RP prowadzi obecnie analizę nadań Orderów Virtuti Militari po 1944 r. Zadeklarował, że „chętnie zaprosi” do Kancelarii przewodniczącego stowarzyszenia na spotkanie w sprawie petycji.

Senatorowie jednogłośnie zadecydowali o niepodejmowaniu prac nad petycją; została ona przekazana do Kancelarii Prezydenta.

Przedmiotem petycji Stowarzyszenia Walczących o Niepodległość 1956—89, które wpłynęła do Kancelarii Senatu w listopadzie 2017 r., jest podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach w celu stwierdzenia, że ordery i odznaczenia przyznane przez władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w latach 1944—89 nie są uznawane za ordery i odznaczenia Rzeczypospolitej Polskiej.

Autorzy petycji proponują dodanie w ustawie art. 36a w brzmieniu: „Nie uznaje się orderów i odznaczeń przyznanych przez władze PRL w latach 1944—89 za ordery i odznaczenia Rzeczypospolitej Polskiej”.

Wnoszący petycję powołują się na opinie historyków (Andrzeja Zawistowskiego, Jerzego Krzysztofa Eislera), którzy są zdania, iż Polska Rzeczpospolita Ludowa nie była państwem suwerennym a I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pełnił rolę podobną do roli namiestnika podczas zaborów.

„W dotychczasowej praktyce III RP pozbawiano orderów i odznaczeń z okresu PRL pojedyncze osoby, przy czym te najbardziej >>zasłużone<< dla utrwalania władzy komunistycznej — jak np. generał Wojciech Jaruzelski — nie zostały takiego odznaczenia pozbawione. Historycy zgodni są, iż PRL nie była krajem suwerennym” – zaznaczono w piśmie.

Autorzy petycji wyrazili opinię, że w PRL ordery i odznaczenia nadawano w imieniu niesuwerennego państwa. Jednocześnie nie wykluczają, że wśród osób odznaczonych w PRL są takie, które zasługują na uhonorowanie; proponują, by przyznać im ordery lub odznaczenia już w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

PAP/RIRM