RPD pisze do MRPiPS ws. sytuacji dzieci z niepełnosprawnościami po śmierci rodzica

Dzieci z niepełnosprawnościami mają problem z uzyskaniem renty rodzinnej po zmarłym rodzicu, który sprawował nad nimi opiekę i pobierał z tego tytułu świadczenia pielęgnacyjne – wskazał rzecznik praw dziecka Mikołaj Pawlak w piśmie do szefowej MRPiPS Bożeny Borys-Szopy.

Mikołaj Pawlak poinformował, że na podstawie spraw wpływających do biura RPD dostrzega problem związany z niedostatecznym zabezpieczeniem sytuacji dzieci z niepełnosprawnościami w przypadku śmierci rodzica sprawującego nad nim wcześniej opiekę i pobierającego z tego tytułu świadczenia pielęgnacyjne.

Rzecznik w piśmie do szefowej MRPiPS wskazał, że świadczenie pielęgnacyjne jest rekompensatą za rezygnację z pracy z uwagi na konieczność opieki nad osobą bliską, która jej wymaga.

„Spośród osób uprawnionych do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne ustawodawca wymienia matkę lub ojca, opiekuna faktycznego dziecka, osobę będącą rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz inne osoby, na których, zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności” – wyjaśnił.

RPD zwrócił uwagę, że zdarzają się sytuacje, gdy dzieci nie mogą uzyskać renty rodzinnej po zmarłym rodzicu, który z uwagi na długotrwałą opiekę nad dzieckiem nie spełnił warunków zawartych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z przepisami świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane osobie, która m.in. ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka, przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego.

„Renta rodzinna jest bowiem świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej, dlatego też w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega spełnienie przesłanek przez osobę zmarłą, a brak uprawnień osoby zmarłej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy pociąga za sobą również brak uprawnień członków rodziny do renty rodzinnej po ubezpieczonym” – wskazał rzecznik.

Mikołaj Pawlak przytoczył przepisy Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, w której zapisane jest, że we wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka.

Dalsze przepisy konwencji, na którą powołuje się rzecznik, mówią, że państwa-strony uznają prawo dziecka niepełnosprawnego do szczególnej troski i będą sprzyjały oraz zapewniały, stosownie do dostępnych środków, rozszerzanie pomocy udzielanej uprawnionym do niej dzieciom oraz osobom odpowiedzialnym za opiekę nad nimi. Pomoc taka będzie udzielana na wniosek tych osób i będzie stosowna do warunków dziecka oraz sytuacji rodziców lub innych osób, które się nim opiekują.

Pawlak przypomniał, że również zgodnie z Konstytucją RP na władzy publicznej spoczywa obowiązek ochrony praw dziecka, a państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej ma uwzględnić dobro rodziny, a zwłaszcza tej, która jest w trudnej sytuacji społecznej i materialnej.

Rzecznik podkreślił, że dzieci z niepełnosprawnością należą do kręgu osób wymagających szczególnej opieki i troski. Zaznaczył, że według jego wiedzy resort rodziny również dostrzega sygnalizowany problem, o czym świadczą prace analityczne zmierzające do wprowadzenia stosownych zmian w obowiązujących przepisach.

Mikołaj Pawlak zwrócił się do min. Bożeny Borys-Szopy o wskazanie etapu zaawansowania prac mających na celu likwidację sygnalizowanego problemu. Resort rodziny ma 30 dni, by odpowiedzieć na pismo rzecznika.

PAP/RIRM