Prof. Józefa Hrynkiewicz: w Sejmie o niedzieli wolnej od handlu

Zamiast świątecznej niedzieli w wolnej Polsce kształtuje się nowa, świecka czy sowiecka tradycja: niedziela „zakupowa” – mówiła we wtorek w Sejmie poseł prof. Józefa Hrynkiewicz. Socjolog wygłosiła wykład pt. „Dlaczego wolne niedziele?”, na konferencji dotyczącej zmian w polskim handlu.

Na spotkaniu, zorganizowanym przez parlamentarny Zespół na rzecz Wspierania Przedsiębiorczości i Patriotyzmu Ekonomicznego oraz związkowców z „Solidarności”, poruszono m.in. problem prawnego uregulowana kwestii niedziel wolnych od pracy w handlu. Na ten i inne tematy rozmawiali posłowie, strona społeczna, przedstawiciele kupców i eksperci.

Rozpoczynając swój wykład prof. Józefa Hrynkiewicz nawiązała do kwestii historycznych i religijnych, mających swoje ugruntowanie w polskim dziedzictwie kulturowym. W tradycji polskiej świętowanie niedzieli było gwarantowane i ugruntowane prawami I i II Rzeczpospolitej – przypomniała.

– Niedziela jako dzień święty jest uchwalona w polskiej i chrześcijańskiej tradycji i obyczaju. Wiele obyczajów świątecznych jest związanych właśnie z niedzielą – dniem wolnym od pracy, od codziennego trudu, od wysiłku. To dzień poświęcony sprawom bardziej ducha niż ciała; powinien być poświęcony najbliższym – rodzinie, a wraz z rodziną Bogu – wskazała profesor.

Poseł Prawa i Sprawiedliwości zwróciła uwagę na proces laicyzacji, który przez dużą część polskiej historii odciągał Polaków od Kościoła.

– Okupant, najpierw niemiecki, a potem sowiecki nie musiał liczyć się z naszymi potrzebami duchowymi, tradycją, religią, obyczajem uznając, że każdy dzień w tygodniu jest równie dobry do pracy i do wyzysku. W poprzednim ustroju odmawianie prawa do świętowania niedzieli stanowiło zaplanowane programowe działanie zmierzające do ateizacji i tworzenia nowych, laickich tradycji (…). Przymuszano ludzi do pracy w niedzielę (…), organizowano akcje prac społecznych, imprezy rozrywkowe i sportowe  (…). Było też organizowanie pracy zarobkowej w niedzielę. (…) Należy jednak uczciwie stwierdzić, że nawet naciski i represje stosowane przez okupantów hitlerowskich i komunistycznych nie były tak dotkliwe, jak wolnościowe działania wczesnych kapitalistów III RP – oceniła socjolog.

Prelegentka dodała, że powszechny handel niedzielny nie odbywa się na zachodzie, w Polsce jednak otwarte są wszystkie sklepy. To przez nasze przyzwolenie – podkreśliła.

– Nawet sieci sklepów w Polsce, które w rodzimych im krajach są w niedziele zamknięte, bo tam obywatele mają prawo do świętowania, w Polsce są otwarte od świtu do głębokiej nocy. W Republice Federalnej Niemiec wszystkie sieci handlowe są zamknięte, podobnie we Francji, we Włoszech i właściwie w większości krajów Europy Zachodniej. Inaczej ich właściciele postępują w Polsce. Tu ich sklepy są otwarte, bo tu w Polsce ciągle jest przyzwolenie społeczeństwa i władz na takie zachowania – wskazała prof. Hrynkiewicz.

Prof. Józefa Hrynkiewicz oceniła, że „zmiana tej sytuacji wymaga wielkiej pracy nas wszystkich”. Jak podkreśliła, w Polsce jest potrzebna „mądra edukacja dotycząca ochrony pracy, pracownika i wartości jego życia poza pracą”. Profesor zaznaczyła, że potrzebne są także zmiany ustawowe w Kodeksie pracy.

– Kodeks pracy (art. 139) w tym zakresie jest nieprecyzyjny, bo dozwala wykonywania prac koniecznych, szczególnie ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności – a takimi nie są na pewno zakupy robione w niedzielę. Przy obecnej obfitości towarów można zaopatrzyć się we wszelkie towary w pozostałe sześć dni w tygodniu (…). Bardzo pojemne słowa z Kodeksu: „użyteczność społeczna” i „codzienne potrzeby” trzeba wyraźnie skrócić, lepiej zdefiniować i maksymalnie ograniczyć – zauważyła profesor.

Nawiązując do aspektów prawnych, poseł zwróciła uwagę również na istotne zapisy Konstytucji RP: art. 53 (zapewniający wolność sumienia i wyznania), art. 18 (chroniący małżeństwo, rodzinę i rodzicielstwo) i art. 32 (mówiący o tym, że każdy jest zobowiązany szanować wolności i prawa innych). „Mamy mocne argumenty prawne, społeczne, moralne, aby chronić niedzielę wolną od pracy” – zaznaczyła prof. Hrynkiewicz. Polityk wezwała, by w sprawie zlikwidowania niedzielnego handlu apelować do Sejmu, rządu, Kościołów chrześcijańskich oraz związków zawodowych.

RIRM