Litwa: dęby upamiętniające Piłsudskiego
W miejscu narodzin marszałka Józefa Piłsudskiego – w Zułowie odległym od Wilna o 60 km – zasadzono kolejne trzy dęby upamiętniające ważne wydarzenia historyczne narodu polskiego.
Jeden z zasadzonych w święto Wojska Polskiego dębów upamiętnia bohaterski czyn dowódców i żołnierzy bitwy warszawskiej 1920 roku, drugi – zesłańców na Sybir, trzeci – 100. rocznicę powstania harcerstwa polskiego na Litwie. Z inicjatywy Związku Polaków na Litwie w Zułowie powstaje Aleja Pamięci Narodowej.
Pierwsze dwa posadzone tu dęby upamiętniają ofiary zbrodni katyńskiej oraz katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Kolejne zostały poświęcone papieżowi Janowi Pawłowi II, dowódcy okręgu wileńskiego Armii Krajowej gen. Aleksandrowi Krzyżanowskiemu ps. „Wilk” oraz marszałkowi Senatu i wieloletniemu prezesowi Wspólnoty Polskiej Andrzejowi Stelmachowskiemu. Są tu też dęby przypominające obrońców Westerplatte, uczestników powstania warszawskiego i bitwę pod Monte Cassino. Aleja Pamięci Narodowej powstaje w odbudowywanej kompozycji pomnikowej według planu z 1937 roku.
Zakłada się, że w przyszłości będzie miała około 300 metrów długości; będą tu rosły dęby upamiętniające wydarzenia w historii narodu polskiego, a także poszczególne osoby. W sumie ma tu być około 100 drzew, a przy każdym tablica ze stosownym opisem. Przed kilku laty w Zułowie rozpoczęto odbudowę kompozycji pomnikowej przygotowanej przez architekta Romualda Gutta w 1937 roku. Z czasów przedwojennych przetrwał jedynie dąb posadzony 10 października 1937 roku przez prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałkową Aleksandrę Piłsudską.
W czasach radzieckich tuż obok dębu wzniesiono duży zespół zabudowań sowchozowych – fermę, obory, stodoły, pomieszczenia administracyjne, doły pod kiszonkę. Wszystko uległo zniszczeniu po 1991 r. Związek Polaków na Litwie uznał za sprawę honoru godne upamiętnienie miejsca urodzin Piłsudskiego. Organizacja nabyła w Zułowie kilkuhektarową działkę, na której rośnie wspomniany dąb i gdzie stał dworek rodziny Piłsudskich. Rozpoczęto prace przy odbudowie kompozycji pomnikowej.
PAP