Kraków: Dzień Pamięci Ofiar Gestapo poświęcony ziemianom

Rola i zasługi ziemian dla polskiego Państwa Podziemnego zostaną przypomniane podczas tegorocznego Dnia Pamięci Ofiar Gestapo organizowanego w piątek i sobotę przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.

Patronem Dnia jest pochodzący z Jaryczowa koło Lwowa przedwojenny ziemianin Leon Krzeczunowicz (ps. Roland). Po agresji Związku Sowieckiego na Polskę został aresztowany i skazany na śmierć. Uratowali go mieszkańcy Kamiennopola. Udało mu się uciec do Krakowa, organizował przerzuty oficerów przez węgierską granicę.

Krzeczunowicz od 1940 r. był współorganizatorem wspierającej ZWZ – AK organizacji ziemian „Uprawa” (jej nazwę ze względów konspiracyjnych zmieniono później kilkakrotnie na „Tarcza”, „Opieka”, „S1” ). Pełnił funkcję jej szefa w Okręgu Krakowskim. Przekazał wywiadowi AK meldunek o wyrzutniach rakiet V2 ukrytych w lasach tarnobrzeskich.

Wyjeżdżając z Krakowa, został aresztowany 1 sierpnia 1944 r. Był przetrzymywany w więzieniach przy ul. Montelupich i przy ul. Pomorskiej 2, gdzie w celach zostawił napisy na ścianach. W grudniu 1944 r. osadzono go w KL Gross-Rosen, a następnie, w styczniu 1945 r., przeniesiono do KL Dora. 19 marca 1945 r. zginął w nieznanych okolicznościach.

„Polskie Państwo Podziemne i AK w zbiorowej świadomości widzimy poprzez akcje dywersyjne, zamachy na Franza Kutscherę czy Wilhelma Koppego, tymczasem bardzo ważna, a nieznana była działalność kwatermistrzowska, która polegała na przygotowaniu środków do walki, w co zaangażowani byli cywile. Dlatego przypomniany o +Uprawie+ – +Tarczy+, zrzeszającej przedwojennych ziemian, którzy mieli wkład w pomoc dla AK” – powiedział Grzegorz Jeżowski, zastępca kierownika oddziału Muzeum Historycznego Miasta Krakowa przy ul. Pomorskiej (w czasie okupacji była tam siedziba Gestapo i areszt).

Dzień Pamięci Ofiar Gestapo rozpocznie się w Krakowie w piątek od mszy św. w kościele św. Szczepana i uroczystego apelu z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego przy ul. Pomorskiej. Muzeum Historyczne wspólnie z IPN przygotowały grę terenową „Tarcza Rolanda” – przypominającą o najważniejszych działaczach „Uprawy” i znaczeniu tej organizacji dla polskiego podziemia (rejestracja drużyn została już zakończona). Na pl.Inwalidów otwarta zostanie także wystawa plenerowa poświęcona „Uprawie”.

„Nie była to organizacja liczna. Działała w oparciu o dwory. Ziemianie znali się jeszcze przed wojną, część z nich należała do Związku Ziemian i mając do siebie zaufanie organizowali pomoc dla polskiego podziemia” – wyjaśnił Jeżowski. Organizacja zajmowała się m.in. zbieraniem funduszy dla podziemia, ukrywaniem i przerzucaniem „spalonych” członków organizacji podziemnych, wykupywaniem z rąk gestapo więźniów politycznych, organizowaniem transportu, szkoleniem sanitariuszek i zaopatrzeniem w sprzęt medyczny.

Przy ul. św. Jana w Krakowie znajduje się tablica upamiętniająca członków organizacji. Podczas Dnia Pamięci Ofiar Gestapo odbędzie się sesja dotycząca upowszechniania wiedzy o Polskim Państwie Podziemnym wśród młodzieży. W sobotę dzięki Małopolskiemu Stowarzyszeniu Miłośników Historii „Rawelin” będzie można zobaczyć schron przeciwlotniczy w Parku Krakowskim. Młodzi ludzie będą mogli uczestniczyć w turniejowej rozgrywce w grę planszową „Znaj znak”, w której wygrywa ten, kto najlepiej zna daty, postacie. miejsca i symbole związane z najnowszą historią Polski. W sobotę zaplanowano także odczyty o losach ziemian w okresie okupacji niemieckiej i wspomnienia świadków. Dzień Pamięci Ofiar Gestapo jest organizowany przez MHK od 2007 r.

PAP