IPN udostępnił dokumenty z domu gen. W. Jaruzelskiego

Fragmenty wojskowych akt personalnych Wojciecha Jaruzelskiego, kopie stenogramów spotkań w Magdalence z lat 1988-1989, pisma i meldunki kierowane do generała, m.in. przez resort spraw wewnętrznych znalazły się wśród dokumentów udostępnionych we wtorek przez Instytut Pamięci Narodowej. Udostępniane dokumenty zostały zabezpieczone w lutym br., po przeszukaniu w domu wdowy po zmarłym w 2014 r. Wojciechu Jaruzelskim.

Instytut Pamięci Narodowej udostępnił we wtorek łącznie 47 jednostek archiwalnych. Wśród nich jest teczka MON z aktami personalnymi Wojciecha Jaruzelskiego, w tym jego zeszyt ewidencyjny. Poza danymi personalnymi są tam informacje o jego pracy cywilnej i służbie wojskowej „przed wstąpieniem do odrodzonego Wojska Polskiego”, a także informacje o przebiegu jego służby w Ludowym Wojsku Polskim – od powołania w stopniu szeregowca datowanego na 19 lipca 1943 r. Teczka zawiera listę odznaczeń Wojciecha Jaruzelskiego, m.in. srebrnym medalem „Zasłużony na polu chwały”, a także Krzyżami Walecznych, w tym liczne pochwały i podziękowania za „organizowanie zbiórek i ćwiczeń”, „sumienne odnoszenie się do obowiązków” i „wzorową pracę”.

Historyk prof. Mieczysław Ryba spodziewa się, że dokumenty, które zostały dziś upublicznione ujawnią więcej informacji na temat podejścia Wojciecha Jaruzelskiego do procesu przemian.

– Być może trochę więcej dowiemy się o tym, jak Wojciech Jaruzelski podchodził do procesu przemian. Pamiętajmy, że obok Czesława Kiszczaka był głównym architektem nie tylko stanu wojennego, ale i przemian okrągłostołowych. Był to pierwszy prezydent Polski po 1989 roku, dodatkowo wybrany w „dziwny sposób” jednym głosem. Umowa okrągłostołowa była dotrzymana – wskazuje Mieczysław Ryba.

W jednej z teczek znajdują się informacje datowane od 3 marca do 30 listopada 1947 roku, w których opisana jest charakterystyka służbowa Wojciecha Jaruzelskiego.

„Uświadomiony, światopogląd marksistowski – pogłębiany stale dużą systematyczną pracą. Wyniki szkolenia polityczno-wychowawczego bardzo dobre. Wymaga czasu na ugruntowanie i przemyślenie całości. Może być używany do wszystkich form pracy polityczno-wychowawczej” – czytamy w dokumencie.

Generał jest tam też określany jako osoba obdarzona „dużą inteligencją”, o charakterze jeszcze „niezupełnie ustalonym i zrównoważonym”, ale „z zadatkiem na męskość, prawość, trwałość”. Informacje te sąsiadują m.in. z wnioskami awansowymi dla Wojciecha Jaruzelskiego, a także z opiniami służbowymi przy wnioskach o nadanie odznaczeń.

Kolejne udostępniane dokumenty to kopie stenogramów spotkań w Magdalence z lat 1988-1989. Pierwszy dokument z tej serii to stenogram ze „spotkania roboczego” z 16 września 1988 r. Na spotkaniu byli m.in. szef MSW gen. Czesław Kiszczak i przywódca „Solidarności” Lech Wałęsa.

– Trzeba ratować kraj z upadku. Wyprowadzenie kraju z kryzysu jest zgodne z dążeniami „Solidarności” – mówił Wałęsa, podkreślając, że jedną z najważniejszych kwestii jest legalizacja „Solidarności”. Nie chcemy monopolu, ale równych szans. Chcemy mieć prawo istnienia, mieć poczucie podmiotowości” – podkreślał Lech Wałęsa.

Do jego słów nawiązał były prezydent Lech Kaczyński, który – zgodnie ze stenogramem – mówił m.in. o tym, że „strajki nie są polityczne”, a „robotnikom chodzi o to, że chcą swojego związku”. W spotkaniu uczestniczyli także m.in. Tadeusz Mazowiecki, Andrzej Stelmachowski i Stanisław Ciosek.

Następne stenogramy z obrad w Magdalence pochodzą ze spotkań z 27 stycznia 1989 r., 2 marca 1989 r., są również stenogramy ze spotkań „z Pałacu URM” z marca i kwietnia 1989 r. Ostatni stenogram pochodzi ze spotkania z 4 kwietnia tego roku w Pałacu URM. Biorą w nim udział m.in. Stanisław Ciosek, a także Jacek Kuroń, Bronisław Geremek, Władysław Frasyniuk i Adam Michnik. Rozmowa dotyczyła ostatnich ustaleń przed rozpoczęciem finału obrad Okrągłego Stołu i tego, kto ma przemawiać. Jedną z propozycji jest to, by przemawiali tylko Czesław Kiszczak i Lech Wałęsa.

Pozostałe dokumenty, które we wtorek udostępnił IPN to – jak już wcześniej informował Instytut – pisma i meldunki kierowane do Wojciecha Jaruzelskiego przez MSW, Zarząd II Sztabu Generalnego i Wojskową Służbę Wewnętrzną; dokumenty proweniencji partyjnej kierowane do gen. Jaruzelskiego, w tym dotyczące stosunków między PZPR a KPZR; notatki służbowe MSW ws. niszczenia „tajnej makulatury” w 1990 r. oraz materiały Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR dotyczące afery „Żelazo”.

„Istotną kwestią będzie prześledzenie wszystkich tych materiałów, które u generała się odnalazły. Obecnie udostępniliśmy ich niewielką część i są to te dokumenty wytworzone przez organy bezpieczeństwa w rozumieniu ustawy o IPN, których posiadanie może rodzić odpowiedzialność karną” – powiedział prokurator Marcin Gołębiewicz, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie.

Dodał, że udostępnienie kolejnych partii dokumentów z domu Wojciecha Jaruzelskiego, które wiążą się z działalnością Instytutu, będzie uzależnione od decyzji prezesa IPN.

Prokurator poinformował też, że wśród odnalezionych i udostępnionych dokumentów z domu generała nie ma teczki informatora Informacji Wojskowej z lat stalinowskich o kryptonimie „Wolski”. W 2006 roku media ujawniły dokumenty Instytutu Pamięci Narodowej, z których wynikało, że Wojciech Jaruzelski pod pseudonimem „Wolski” współpracował w latach 1949-1954 jako agent informator z Informacją Wojskową. Wojciech Jaruzelski, jak również szef MSW w latach 80. gen. Czesław Kiszczak – tym informacjom zaprzeczyli.

Udostępnione we wtorek dokumenty na polecenie prezesa IPN Łukasza Kamińskiego zostały włączone do zasobu archiwalnego IPN i poddane archiwizacji. Obecnie można się z nimi zapoznać w czytelni IPN przy pl. Krasińskich 2/4/6. Dokumentacja udostępniana jest w celu prowadzenia badań naukowych oraz w celach dziennikarskich. Osoby ubiegające się o wgląd muszą złożyć stosowny wniosek.

PAP/RIRM