Cenne pamiątki związane ze Zgrupowaniem Warta na stałe w Muzeum AK
Muzeum Armii Krajowej w Krakowie pozyskało na własność dwa rozkazy – awansowy i odznaczeniowy – wydany w Zgrupowaniu „Warta” 1 lipca 1945 roku dla żołnierza AK Antoniego Kujbidy ps. „Jędrek”.
Dokumenty do końca września można oglądać na wystawie czasowej „Niezłomni/historie wyklęte”, później trafią one na wystawę stałą. O ich pozyskaniu poinformowano podczas uroczystości z okazji 70-lecia powstania Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
– Tego typu dokumenty są bardzo cenne i rzadkie, bo w PRL były one dla posiadacza przepustką do więzienia lub innego typu represji. Wiążą się one z konkretną postacią i oddziałem AK. Jest to rzadkość na rynku antykwarycznym – mówił PAP kustosz Muzeum AK Piotr Makuła.
Muzealia przekazał krakowskiej placówce muzeum Wacław Kujbida – syn Antoniego Kujbidy. Koszty ich konserwacji pokryły Małopolskie Dworce Autobusowe.
***
Zgrupowanie „Warta” powstało we wrześniu 1944 r. na Rzeszowszczyźnie i działało pod dowództwem ppłk. Franciszka Rekuckiego ps. „Topór”. Oddział przygotowany był do spodziewanych walk o Lwów z Ukraińską Powstańczą Armią, dlatego wśród ok. 1,5 tys. żołnierzy znajdowali się akowcy z obszaru lwowskiego. Jednostka została rozwiązana latem 1945 r., a jej archiwum ukryte. Odnaleziono je w latach 90. dzięki informacji jednego z członków Zgrupowania.
Antoni Ryszard Kujbida ps. „Jędrek” był w Zgrupowaniu „Warta” dowódcą drużyny dywersji w Przemyślu i Łukaczewie. Po rozwiązaniu oddziału do lipca 1946 r. działał w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość” we Wrocławiu i Świdnicy. Później ukrywał się pod przybranym nazwiskiem w Krakowie. W 1948 r. rozpoczął studia na Wydziale Architektury AGH, a następnie pracował jako architekt w Krakowie.
Jak wynika z akt aparatu bezpieczeństwa, od momentu ujawnienia się w 1947 r. aż do 1964 r. Urząd Bezpieczeństwa, a potem SB nieustannie inwigilowała go i namawiała do współpracy. Od 1962 r. starał się o wyjazd z rodziną na stałe do USA, gdzie mieszkał jego brat Konstanty – podczas II wojny światowej pilot w 121. Eskadrze Myśliwskiej, a następnie w Dywizjonie 308. Mimo że w 1964 r. Antoni Kujbida otrzymał amerykańskie wizy, władze PRL odmówiły rodzinie wydania paszportów, ponieważ nie zgodził się on na podpisanie deklaracji współpracy, jako wywiadowca za granicą. Zmarł w 1965 r.
PAP/RIRM