Bratanek brytyjskiego kryptologa A. Turinga: jego kult przyćmił osiągnięcia Polaków dot. Enigmy

Bratanek brytyjskiego kryptologa Alana Turinga ocenił, że eksponowanie zasług jego krewnego sprawiło, że zapomina się o zasługach polskich matematyków, bez których złamanie szyfru niemieckiej Enigmy „nie udałoby się tak szybko, jeśli udałoby się w ogóle”.

Dziennik „The Times” opublikował w czwartek fragmenty nowej książki Dermota Turinga „X, Y & Z”, która opisuje brytyjskie, francuskie i polskie starania prowadzące do złamania kodu używanej przez nazistów maszyny szyfrującej. Jak zaznaczył, kluczem do sukcesu było spotkanie w 1939 r., na którym polscy matematycy przekazali „teczkę sekretów”, która zawierała m.in. szczegółowe informacje dotyczące działania Enigmy, a także projekt tzw. bomby kryptologicznej – urządzenia mechaniczno-elektrycznego do automatycznego łamania szyfrów.

W prace nad złamaniem szyfru niemieckiej Enigmy było zaangażowanych trzech polskich kryptologów – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski – współpracujących od 1932 r. z Biurem Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego.

Dermot Turing dodał, że gdy począwszy od 1940 r. Enigma została ulepszona, a łamanie jej kodu za pomocą bomby przestało być możliwe, przez krótki okres jedynym sposobem było korzystanie z tzw. płacht Zygalskiego, które pozwalały na pracochłonne, ręczne odczytywanie zaszyfrowanych wiadomości.

„The Times” zaznaczył, że po wojnie Henryk Zygalski pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie się ożenił, przyjął brytyjskie obywatelstwo i wykładał na jednym z uniwersytetów do śmierci w 1978 r. We wrześniu przy jego grobie w Chichester zostanie odsłonięty pomnik.

Dermot Turing przekonywał jednak w rozmowie z „The Timesem”, że „tworzenie mitu” wokół Bletchley Park – ośrodka wojskowego, w którym pracował jego stryj – sprawiło, że dotarcie do prawdy o roli poszczególnych państw w złamaniu kodu Enigmy stało się trudniejsze. Jak ocenił, Wielka Brytania „zawłaszczyła sobie pracę wykonaną przez Polaków i przeszczepiła ją na grunt brytyjskiej historii”.

„Prawie wszystkie przełomowe odkrycia Alana Turinga nie były wyłącznie jego osiągnięciem. Nie próbuję pomniejszać jego dokonań – to oczywiste, że jego wiedza była fantastyczna i miała przełomowe znaczenie – ale miał poważne wsparcie. Wszystkie osiągnięcia, które wiąże się z jego imieniem w Bletchley Park, opierają się na fundamentach zbudowanych przez Polaków” – tłumaczył.

Jak dodał, gdy po wojnie gloryfikowano dokonania Dermot Turinga, Henryk Zygalski musiał mierzyć się z niechęcią wobec swoich zdobytych za granicą kwalifikacji zawodowych.

„A mówimy o człowieku, który złamał Enigmę!” – irytował się Dermot Turing.

„Istnieje pewien kult wokół osoby Alana Turinga – z wielu powodów, które są zrozumiałe i którym się nie sprzeciwiam – ale niekiedy ociera się to o absurdalną skrajność. Na przykład przed Uniwersytetem Surrey w Guildford stoi olbrzymi pomnik (Turinga) wykonany z brązu – a wykładał tam Turing czy Zygalski? Turing nie miał z Guildford nic wspólnego!” – przypomniał bratanek matematyka.

Książka „X, Y, Z” Dermota Turinga ukaże się 3 września. W połowie września uroczyste spotkania autorskie odbędą się w Bletchley Park i w polskiej ambasadzie w Londynie.

PAP/RIRM