16. Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Bydgoszczy
O ważnej roli na zesłaniu polskich nauczycieli, których praca pomagała walczyć z rusyfikacją, ma przypominać tegoroczny Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, który 8-9 września odbędzie się w Białymstoku. To 16. edycja tej patriotyczno-religijnej uroczystości. W tym roku uroczystość odbywać się będzie pod hasłem „Nauczyciele polscy – zesłańcy Sybiru”.
Marsz co roku upamiętnia wywiezionych na Wschód, zwłaszcza tych, którzy z zesłania nie wrócili. To inicjatywa Związku Sybiraków; organizowany jest przy wsparciu władz Białegostoku.
Główny punkt dwudniowych uroczystości stanowi zawsze przemarsz ulicami miasta, kończący się przy Grobie Nieznanego Sybiraka – jedynym w kraju takim pomniku. Zbudowano go pod koniec lat 90. ub. wieku. Jego najważniejszą częścią jest kilkumetrowy krzyż, przy którym są złożone urny z prochami nieznanych osób, które zginęły na terenie byłego ZSRR. Na murze wokół pomnika znajdują się tablice poświęcone osobom ważnym dla środowiska sybirackiego.
Rokrocznie na marsz do Białegostoku przyjeżdżają Sybiracy z kraju i zagranicy oraz młodzież, w tym uczniowie szkół noszących imię Związku Sybiraków. Liczba uczestników szacowana jest na kilkanaście tysięcy.
Jak podkreśliła Anna Nowacka z Muzeum Wojska w Białymstoku (które jest jednym ze współorganizatorów marszu i tworzy zbiory do powstającego w mieście Muzeum Pamięci Sybiru) we wspomnieniach wielu Sybiraków pojawiają się opowieści o pracy nauczycieli na zesłaniu.
„O tym, że pomagało to walczyć z rusyfikacją, pomagało zachować język i kulturę polską” – powiedziała Anna Nowacka.
W związku z uroczystościami, Muzeum Wojska wydało publikację „Nauczyciele polscy zesłańcy Sybiru – wspomnienia Sybiraków z lat 1940-1946”.
Główne tegoroczne obchody odbędą się w Białymstoku 9 września. Dzień wcześniej ich uczestnicy będą mogli obejrzeć ekspozycje poświęcone Sybirakom. Jedną z nich będzie wystawa „Polacy w Kazachstanie 1936-1956. Wspomnienia i pamiątki ze zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru” w czynnym od kilku dni centrum edukacyjno-wystawienniczym powstającego muzeum.
Wśród historyków i przedstawicieli Związku Sybiraków nie ma zgodności co do liczby Polaków wywiezionych na Wschód po 17 września 1939 roku. Związek Sybiraków przyjmuje, że wywiezionych było 1,35 mln Polaków.
PAP/RIRM