100. rocznica odbudowy Państwa Litewskiego

Litwa obchodzi 100. rocznicę powstania państwa. Z tej okazji do Wilna przyjechali przywódcy kilku państw europejskich, m.in. prezydent Andrzej Duda. Podczas uroczystości mówiono nie tylko o historii Litwy, ale także o przyszłości i bezpieczeństwie tego kraju. 

Sto lat temu podpisano Akt Niepodległości Litwy. Dokument ten wyrażał wolę powstania suwerennego państwa, co miało miejsce ostatecznie w listopadzie 1918 roku.

Na uroczystości rocznicowe do Wilna przyjechało wielu przywódców europejskich, między innymi Prezydent Rzeczpospolitej. Andrzej Duda rozpoczął swoją wizytę w czwartek od spotkania z Polakami mieszkającymi na Litwie.

Początki stosunków polsko – litewskich sięgają XIII wieku. Ważnym wydarzeniem we wzajemnych relacjach było zawarcie Unii Lubelskiej w 1569 roku. Politolog dr Grzegorz Piątkowski podkreśla, że to dzięki powstałej wówczas Rzeczpospolitej Obojga Narodów udało się zbudować w Europie Środkowej państwo unikalne, w ówczesnych czasach, na skalę światową.

– Państwo silne, dające wolność wewnętrzną swoim obywatelom. Państwo zapewniające miejsce dla uciekinierów gnębionych przez Prusy czy Rosję – przypomina dr Grzegorz Piątkowski.

Jednak po odzyskaniu niepodległości przez oba kraje po I wojnie światowej nasze relacje były napięte.

– W dwudziestoleciu międzywojennym musimy upatrywać dzisiejszej sytuacji negatywnego stosunku Litwinów do Polaków mieszkających na terytorium obecnej Litwy objawiającej się m.in. utrudnieniami w zapisie języka polskiego, polskich nazwisk – wskazuje politolog

To podejście niektórych Litwinów do Polaków m.in. z Wileńszczyzny ma podłoże historyczne i sięga właśnie czasów odzyskania przez ten kraj niepodległości. Profesor Julian Winnicki przypomina, że w litewskiej konstytucji zapisano, że  Wilno i Wileńszczyzna powinni należeć do Republiki Litewskiej. Po czasach zaborów w Wilnie Litwinów było tylko półtora procenta.

– Miejscowa ludność w ramach wyborów do Sejmu Litwy Środkowej wypowiedziała się jednoznacznie po stronie polskiej i przynależności do Polski.  W 1922 roku Wilno i Wileńszczyzna z woli tejże ludności zostały przyłączone do Polski, czego nie uznawali Litwini – akcentuje historyk.

O prawach Polaków żyjących na Litwie będą w sobotę rozmawiali prezydent Andrzej Duda i prezydent Litwy Dalia Grybauskaite.

– Są kwestie związane z nauczaniem języka polskiego, z językiem polskim na maturze. Są problemy. Będę o tych problemach, które państwa dotykają, rozmawiał z panią prezydent Dalią Grybauskaite – zapewniał w czwartek już w Wilnie prezydent RP.

Andrzej Duda prosił równocześnie o zachowanie spokoju i rozwiązywanie problemów w drodze dobrego dialogu.

– Wydaje mi się, że relacje polsko-litewskie, te na poziomie politycznym, kształtują się w tej chwili w dobrym kierunku. Liczę bardzo na to, że te dobre relacje przełożą się również na poprawiającą się państwa sytuację, jako Polaków żyjących tutaj na Litwie – wskazywał prezydent RP.

Na Litwie mieszka ponad 200 tysięcy Polaków. Stanowią oni 6,6 proc. wszystkich mieszkańców.

TV Trwam News/RIRM