Obiecują (znowu) rehabilitację

Prawnicy na polecenie rządu pracują nad propozycjami zmian w
rosyjskim prawie, które otworzyłyby drogę do rehabilitacji ofiar zbrodni
katyńskiej – poinformowało wczoraj radio Echo Moskwy.

Rozgłośnia powołała się na "źródło znające sytuację", które zacytowała też
agencja Interfax. – Polityczna decyzja już zapadła. Teraz sprawa jest w rękach
prawników – oświadczył rozmówca agencji. Według niego, rosyjskie prawo w obecnej
postaci nie pozwala na uruchomienie mechanizmu rewizji sprawy Katynia. – Po
wniesieniu zmian do ustawodawstwa pojawią się podstawy do podjęcia odpowiednich
decyzji procesowych w tej głośnej sprawie karnej – powiedział informator. Nie
wykluczył on zarazem innych wariantów rehabilitacji niezwiązanych z
koniecznością wznowienia śledztwa w sprawie Katynia.
Dotychczas strona rosyjska sugerowała, że rehabilitacja ofiar zbrodni katyńskiej
zostanie przeprowadzona na mocy specjalnego dekretu prezydenta Rosji lub ustawy
Dumy Państwowej. Jednocześnie wykluczała, by była ona możliwa na podstawie
obowiązującej od 1991 r. ustawy o rehabilitacji ofiar represji politycznych, jak
proponuje m.in. stowarzyszenie Memoriał. Bezskutecznie w sądach Federacji
Rosyjskiej walczyły o to także rodziny niektórych z pomordowanych. Adwokat Anna
Stawicka, reprezentująca w Rosji część tych rodzin, zauważyła w rozmowie z Echem
Moskwy, że już obecne prawo Federacji Rosyjskiej daje wszelkie podstawy do
przeprowadzenia rehabilitacji Polaków. – Uczestniczyłam w postępowaniu
dotyczącym rehabilitacji 10 polskich oficerów. Moim zdaniem, już w 2008 r., gdy
składaliśmy do Głównej Prokuratury Wojskowej wniosek o rehabilitację, a później
skargę do sądu na jej postępowanie, baza dowodowa i prawna pozwalała na podjęcie
decyzji o rehabilitacji – stwierdziła.
Nadzór nad wyjaśnieniem zbrodni katyńskiej i rehabilitacją jej ofiar w 2010 r.
przejął osobiście prezydent Dmitrij Miedwiediew. W kwietniu tego roku zapewnił,
że będzie szukał rozwiązań, które na gruncie rosyjskiego prawa pozwoliłyby na
rehabilitację polskich oficerów. Wcześniej Moskwa utrzymywała, że rehabilitacja
taka nie jest możliwa. Zaś 21 października minister spraw zagranicznych Siergiej
Ławrow oświadczył, że jego kraj jest gotów rozpatrzyć problem rehabilitacji
ofiar Katynia. Szef dyplomacji oznajmił też, że problemy poruszone w pozwach
rodzin polskich oficerów, skierowanych do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w Strasburgu, mogą zostać uregulowane na szczeblu międzyrządowym. Z kolei 17
października Michaił Mitiukow, przewodniczący Komisji ds. Rehabilitacji Ofiar
Represji Politycznych, która działa przy prezydencie Rosji, poinformował, że
rosyjscy eksperci przygotowali już propozycje rozwiązania problemu rehabilitacji
ofiar zbrodni katyńskiej.
Podjęcie tej kwestii łączone jest z toczącą się przed Europejskim Trybunałem
Praw Człowieka w Strasburgu procesem w tej sprawie. 6 października bieżącego
roku odbyła się publiczna rozprawa, po której duża część ekspertów spodziewa się
przegranej Rosji. Krewni ofiar zarzucają władzom Federacji Rosyjskiej, że nie
przeprowadziły skutecznego postępowania wyjaśniającego zbrodnię katyńską, nie
dokonały należytej kwalifikacji prawnej mordu, nie ustaliły jego sprawców i nie
wyciągnęły wobec nich konsekwencji. Ponadto rodziny ofiar zarzucają Rosji
poniżające traktowanie poprzez negowanie zbrodni katyńskiej jako historycznego
faktu w sformułowaniach rosyjskich sędziów i urzędników. Wyrok Trybunału może
być wydany już w pierwszej połowie 2012 roku.

 

Piotr Falkowski, PAP